Std. 6 (GCERT) સામાજિક વિજ્ઞાન (Chapter-7) ગુપ્તયુગ અને અન્ય શાસકો

ગુપ્ત સામ્રાજ્ય
  • શ્રીગુપ્ત – ચંદ્રગુપ્ત પ્રથમ – સમુદ્રગુપ્ત – સ્કંદગુપ્ત – ચંદ્રગુપ્ત બીજો – કુમારગુપ્ત પહેલો
  • શ્રીગુપ્ત (ગુપ્ત વંશનો સ્થાપક)
  • દક્ષિણ ભારતમાં વૈષ્ણવ સંતો આલવારથી ઓળખાતા
  • ઘટોત્કચ (શ્રીગુપ્તનો પુત્ર)
  • સમુદ્રગુપ્ત (સિક્કામાં વિણા વગાડતો) (હિન્દુ ધર્મને ઉતેજન આપ્યું)
  • કુમારગુપ્ત (તેના સમયમાં પુષ્યમિત્ર જાતિના લોકોએ બળવો કરેલો) (અજંતાની મોટા ભાગની ગુફાઓ બની) (ધર્મ સહિષ્ણુ રાજા)
  • કૈલાસનાથનું મંદિર (કાંજીવરમ) (પલ્લવ રાજાઓએ બનાવેલ)
  • મેહરોલીનો લોહસ્તંભ (દિલ્હી)
  • ઈ. સ. 550 (ગુપ્ત સામ્રાજ્ય છીન્ન-ભીન્ન)

ચંદ્રગુપ્ત પ્રથમ

  • ઈ. સ. 319 માં પાટલીપુત્રની ગાદીએ આવ્યો
  • ઘટોત્કચ ગુપ્તના અનુગામી રાજા તરીકે પાટલીપુત્રની ગાદીએ આવ્યો
  • રાજ્ય અભિષેક સમયે ગુપ્ત સંવત શરૂ કરાવ્યું
  • લિચ્છવી જાતિની કન્યા સાથે લગ્ન કરેલા
  • લિચ્છવીઓની મદદથી મગધ રાજ્યનો વિસ્તાર વધાર્યો

ચંદ્રગુપ્ત બીજો 

  • વૈષ્ણવ ધર્મી
  • વિક્રમાદિત્ય તરીકે ઓળખાય
  • રાજ્ય મંત્રી – વરસેન
  • દિલ્લીમાં લોહસ્તંભનું નિર્માણ
  • રાજવૈદ્ય – ધનવંતરી
  • સેનાપતિ – આમ્રકારદેવ
  • ગુજરાત વિજયની યાદમાં શકારી બિરુદ ધારણ
  • અવશાન (ઈ.સ. 414)
ગુપ્ત સામ્રાજ્યનું વહીવટી તંત્ર
  • પ્રાંતને ભુક્તિ કહેવાતું
  • મહા સંધિ વિગ્રહ (વિદેશ મંત્રી)
  • મહાબલાધિકૃત (વહીવટી તંત્રના મુખ્ય સેનાપતિ)
  • વાર્ષિક, ત્રી વાર્ષિક, પંચ વાર્ષિક ખેત પદ્ધતિ
  • કુલ ઉત્પાદનનો 6 ઠો ભાગ કર તરીકે
  • બૃહદ સંહિતા ગ્રંથ (રચયિતા – વરાહમિહિર)
  • હર્ષચરિતમ (રચયિતા – બાણભટૃ)
  • કાદંબરી (રચયિતા – બાણભટૃ)
  • નાગાનંદ નાટક (ભગવાન બુદ્ધની જાતક કથાઓ સાથે સંકળાયેલ)
  • અષ્ટાંગ હદય સંહિતા (આયુર્વેદને લગતો ગ્રંથ)
  • હર્ષવર્ધન (બુદ્ધની પ્રતિમાં હાથીની અંબાડી પર મુકાવી તેની પૂજા કરાવી) (નાલંદા વિદ્યાપીઠને નિભાવવા 100 ગામ ભેટ આપ્યા) (પુષ્યભુતિ વંશના રાજા)
  • પુલકેશી બીજો (દક્ષિણ ભારતનો સ્વામી)
Free Talati Test Series
Subscribe
Notify of
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments